Dijital Ultrasonografi - Renkli Doppler

Ultrason Görüntüleme nedir?

Ultrason veya sonografi ses dalgalarının vücut içerisine gönderilmesi tekniğine dayanır. Bu ses dalgaları iç organlar tarafından yansıtılır. Yansıyan dalgalar cihazın bazı özel parçaları ile kaydedilir ve daha sonra anatomik bir bölgenin görüntüsü oluşturulur. Ultrason iyonize radyasyon (X ışını) içermez.

Ultrason görüntüleri gerçek zamanlı olarak elde edilen görüntülerdir; bu nedenle iç organ ve dokuların hareketlerini de gösterebilir. Örneğin Doppler incelemelerinde olduğu gibi kanın damarlardaki akışı görüntülenir.

Bu tetkikin kullanım alanları nelerdir?

Meme patolojilerinde 

Mamografide izlenen yoğunlukların analizinde,

memenin iyi huylu - kötü huylu tümörlerinin ayırımında,

meme kitlelerinin damarsal yapısının araştırılmasında,

biopsi işleminde rehberlik amacı ile ultrasondan yararlanılır.

Tiroid bezinde

Tiroid nodüllerinin sayı, boyut, içyapısının belirlenmesinde en önemli yöntemdir. Bezin genel olarak büyümesi veya küçülmesine neden olan durumları aydınlatır, bezin ve kitlelelerin kanlanması hakkında da bilgi verir.

Paratiroid bezine ait kitlelerin görüntülemesinde de aynı derecede faydalıdır.

Boyun patolojilerinde

Boyun lenf düğümlerinin incelenmesi, tükrük bezi taşları ve tümörler ile iltihapları, boyun yumuşak dokusuna ait patolojileri tespit etmede ve biopsi işleminin uygulanmasında başvurulan ilk inceleme metodudur.

Batın problemlerinde 

örneğin;

Safra kesesi taşları,

Karaciğer, böbrek, pankreas ve dalak patolojileri,

Karın içi damarların genişlemesi, daralması, tıkanması,

Böbrek nakli sonrası kontrol ve takiplerde ultrason kullanılır. 

Damar problemlerinde

Boyun, bacak ve organlara ait atar ve toplar damarlardaki değişiklikleri,

örneğin;

iç kanamaya neden olabilecek damar genişlemelerini,

beyine giden ana damarlarda inmeye yol açabilecek daralmaları ortaya çıkarır.

Göz hastalıkları

Probu göz kapağı üzerine yerleştirerek göz küresinin damar yapısı, tümöral gelişmelerin iç yapısı ve damarlanması, göz içi dekolmanlar (yırtıklar) görüntülenir.

Pelvis ve alt karın bölgesinde

Kadınlarda pelvik ağrı nedenlerinin belirlenmesinde, anormal kanama ve adet dönemi sorunlarında ultrasonografi yararlı bir yöntemdir. Ayrıca yumurtalık kistleri, rahime ait myomlar ile yumurtalık veya rahim kanserleri gibi lezyonların tanınmasında da ultrasonografi faydalıdır. 

Pelvik ultrason kadın ve erkeklerde idrar yolları taşı, mesane tümörü ve diğer idrar yolu hastalıklarının saptanmasında faydalıdır.

Ultrasonda gerçek zamanlı görüntüler elde edildiğinden, iğne ile patolojik doku içerisinden hücre örneği alınması işlemi olan iğne biopsisi esnasında yol gösterici olarak kullanılabilir. Renkli Doppler ultrasonografi ise patolojik durumlarda kanlanmadaki değişiklikleri saptar.
 

Tetkik için nasıl hazırlanmalıyım?

Ultrason cihazı neye benziyor?

Cihaz transducer ve monitörden oluşur. 

Transducer (prob) elde tutulan, mikrofona benzeyen, küçük bir alettir. 

Transvajinal ve transrektal ultrason, üzeri kaplanmış, kayganlaştırılmış ve vajina veya rektum içerisine yerleştirilmiş sihirbaz sopasına benzeyen bir alet ile yapılır.

Ultrason görüntüsü hemen monitörde - ekran üzerinde görünür hale gelir. Radyolog inceleme boyunca bu ekrana bakar ve bazı örnek görüntüleri kaydeder. 

Ultrason nasıl çalışır?

Ultrason görüntüleme, yarasaların, gemilerin ve bazı alıcıların kullandığı sonar ile aynı temel prensiplere sahiptir. Kontrollü olarak salınan ses dalgaları objelerden seker ve yansıtılan dalgalar objenin uzaklığı, büyüklüğü, şekli ve içeriği (sıvı, katı veya karışık) hakkında bilgi verir.

Ultrason transduceri hem mikrofon (kaydetmek), hem de hoparlör (sesi iletmek) işlevi görür. Transducer vücut içerisine kulak ile işitilemeyen, yüksek frekanslı ses dalgaları gönderir. Vücutiçi sıvı ve dokulardan yansıyan dalgaların gücü ve karakteri transducer üzerindeki hassas mikrofon aracılığı ile kaydedilir. 

Doppler ultrason incelemede ses dalgasının yönündeki küçük değişiklikler mikrofon tarafından kaydedilir. Kaydedilen tüm bu dalgalar bilgisayar ile hemen ölçülür ve gerçek zamanlı görüntü haline dönüştürülür. Canlı görüntüler video ya da CD’ye kaydedilebilir. Ayrıca görüntüler ekranda dondurularak üzerinde ölçümler yapılabilir.

Doppler ultrasonografi, kan hücrelerinin damar içerisindeki hareketlerinin saptanmasında, hareket yönünün ve hızının belirlenmesinde kullanılan tanısal bir yöntemdir. Hareketin değerlendirilmesinde, hareketli yapılardan yansıyan eko frekansındaki değişikliklerin ölçümü esasına dayanan Doppler şiftinden yararlanılır. 
 

Ultrason nasıl uygulanır?

İncelenecek bölge ultrason jeli ile kaplanır. Prob dokuya hafif bastırılarak incelemeye başlanır. Farklı planlarda görüntüler alınır. İncelenecek bölgenin temiz, kuru ve vücut kıllarından arındırılmış olması tavsiye edilir. Karın bölgesindeki uzun ve gür kıllar içinde hava tutarak görüntü kalitesini düşürebilir. 

Transabdominal (karın duvarından) yaklaşımda hasta uygulama masası üzerinde yatar.

Transducerin deri ile kesintisiz temasını sağlamak için cilt üzerine jel dökülür. Transducer tarafından üretilen ses dalgaları hava içinden geçemez. Uygulanan jel transducer ile deri arasına hava girişini engeller. Daha sonra uygulayıcı transduceri deri üzerine hafifçe bastırır ve öne arkaya kaydırarak organları görüntüler. Doppler ultrasonografi de aynı transducer ile uygulanabilir. 

Jinekolojik incelemelerde yapılan transvajinal ultrasonda, hasta mesanesini boşalttıktan sonra transducer vajina içerisine yerleştirilir. Transducerin ucu, Smear testi uygulanırken kullanılan standart spekuluma göre daha küçüktür. Transducerin üzeri kaplandıktan ve bir miktar jel döküldükten sonra vajina içerisine yerleştirilir.

Uterus ve overlere ait en iyi görüntülerin elde edilebildiği farklı oryantasyonlarda imajlar kaydedilir. Transvajinal ultrason genellikle jinekolojik muayene sırasında olduğu gibi, hasta sırt üstü yatar pozisyonda iken yapılır.

Her metodun avantajları farklıdır. Transabdominal yaklaşım karın orgamları ve pelvisin daha geniş alanda incelenebilmesini sağlar. Pelvis içi oluşumların birbirleri ile ilişkileri hakkında bilgi verir. Transvajinal ve transrektal incelemede olduğu gibi transducer incelenen alana daha yakın pozisyona getirildiğinde ise daha gelişmiş, ayrıntılı bir görüntü elde edilir. Böylelikle erken gebelikte embryonun kalp atışlarının saptanması, rahim yapsının değerlendirilmesi ya da bir over kistinin içyapısının yorumlanmasında yardımcı olur.

Bu metodlardan biri ya da birkaçının kombinasyonundan hangisinin sizin için uygun olduğuna klinik doktorunuz ya da radyoloğunuz birlikte karar verecektir.
 

İnceleme sırasında neler hissedilir?

Ultrasonografik inceleme ağrısızdır. 

Transabdominal(karın yaklaşımlı), meme ve tiroid organları ultrasonunda, boyun ve periferik Doppler tetkiklerinde inceleme masasında sırt üstü yatarsınız. Radyolog cildiniz üzerine bir miktar jel döker ve istenilen görüntüler elde edilene kadar hafifçe bastırarak probu hareket ettirir. Probun hafif baskısını hissedebilirsiniz. 

Transvajinal ultrason incelemesi genellikle manuel (elle yapılan) jinekolojik muayeneden daha rahattır.

Prostatın transrektal incelemesi esnasında duyulan rahatsızlık, doktorunuzun yaptığı rektal muayene sırasında hissedilen ile ile benzerdir. Eğer biopsi gerekirse iğnenin girişi nedeni ile bir miktar rahatsızlık eklenir. Ancak bu, rektal duvarın prostat bölgesindeki kesiminin görece duyarsız olması nedeniyle çok hafiftir.

Hemen tüm bu incelemeler yaklaşık 20-30 dakika sürer.
 

İnceleme sonucunu kim yorumluyor ve sonucu nasıl alıyorum?

Ultrason ve diğer radyolojik inceleme yöntemleri konusunda deneyim kazanmış olan radyologlar inceleme esnasında elde ettiği görüntüleri yorumlar ve imzalı raporunu hazırlar. Bazı durumlarda radyolog incelemenin sonunda ilk bulgularını sizinle paylaşabilir. 

Yeni teknoloji, tanısal görüntü ve raporların networkler üzerinden paylaşımını, dolayısıyla radyolog ve refere eden klinisyen arasında daha hızlı haberleşmeyi mümkün kılar.
 

İncelemenin yararları ve riskleri nelerdir?

Yararları

• Ultrason incelemesi invaziv olmayan (çoğu olguda iğne ve enjeksiyon gerekmez), genellikle ağrısız bir yöntemdir.
• Ultrason yaygındır ve kullanımı kolaydır.
• Ultrason iyonize radyasyon içermez; gebelerin ve henüz doğmamış bebeklerin anne karnında incelenmesi için tercih edilen yöntemdir.
• Ultrason, gerçek zamanlı görüntülemeyi sağladığından, iğne biopsileri gibi minimal invaziv prosedürlerin kılavuzluğu için iyi bir araçtır.
• Ultrason ile vücut organlarının, damarların ve büyümekte olan fetusun yapısı, hareketleri ve fonksiyonları görülebilir.

Riskleri

• Standart tanısal ultrasonun insanlar üzerinde henüz bilinen zararlı etkisi yoktur.
   

Ultrasonografi incelemesinin limitasyonları nelerdir?

Ultra-ses dalgaları hava ve gaz tarafından yansıtılır. Yani barsakların, akciğerin, erişkin insan beyni ve kemiklerin incelenmesi için uygun bir yöntem değildir. 

Ultrason ile sadece kemiğin dış yüzey yapıları görülebilir. Kemiğin ve eklemlerin iç yapılarının değerlendirilebilmesi için MR gibi diğer görüntüleme yöntemleri seçilmelidir.  

• Üst Abdomen
• Alt Abdomen
• Jinekolojik
• Sonohisterografi
• Mesane + Prostat
• Obstetrik
• Transrektal Prostat
• Üriner Sistem
• Yüzeyel
• Tiroid
• Göz
• Boyun
• Omuz
• Deri
• Kalça
• Rektal Duvar
• Elastografi
• 3D - 4D Ultrason
• Abdominal Aort
• Renal Arterler
• Portal Venöz Sistem
• Organ Doppler
• Skrotal
• Penil
• Alt Ekstremite Arteriel
• Alt Ekstremite Venöz
• Üst Ekstremite Arteriel
• Üst Ekstremite Venöz
• Karotis + Vertebral Arterler